Phố núi
Nơi giao lưu, tản mạn... cùng bạn hữu yêu văn học nghệ thuật gần xa.
Không bao giờ quá sớm để kết bạn & quá muộn để yêu- Sandy Wilson

Lời ngỏ

Về lời bài hát “Gửi người em gái miền Nam” Nhạc Đoàn Chuẩn, lời Từ Linh

Về lời bài hát“Gửi người em gái miền Nam”
             Nhạc Đoàn Chuẩn, lời Từ Linh

bài hát “Gửi người em gái miền Nam

     “Gửi người em gái miền Nam” là một bài hát trữ tình của nhạc sĩ Đoàn Chuẩn, được sáng tác từ năm 1956. Thế nhưng cho đến tận bây giờ rất nhiều người yêu nhạc vẫn chỉ biết đến bài hát này dưới cái tên “Gửi người em gái”, qua một phiên bản do các ca sĩ miền Nam biểu diễn trước 1975, với phần lời đã bị cắt xén đến biến dạng. Giờ đây, tuy muộn nhưng có lẽ đã đến lúc nên trả lại cho bài hát nổi tiếng này những giá trị của nó, bắt đầu từ việc gọi đúng tên và hát đúng lời như nhạc sĩ Đoàn Chuẩn đã viết.

   
      Một trong những người đầu tiên hát bài “Gửi người em gái miền Nam” là tài tử Ngọc Bảo. Ông đã bỏ ra hàng tháng luyện tập bài hát này, đến nỗi chính nhạc sĩ Đoàn Chuẩn cũng phải khâm phục khi nghe ông hát. Chính vì thế nên có thể tin rằng phần lời bài hát mà tài tử Ngọc Bảo thể hiện là do nhạc sĩ Đoàn Chuẩn viết từ đầu.
Và đây là nội dung của ca từ:

    em gái miền Nam
  1. Cành hoa tim tím bé xinh xinh báo xuân nồng
    Cành đào phong kín cánh mong manh như hoa lòng
    Hà Nội mừng đón Tết, hoa chen người đi, liễu rủ... mà chi.

    Đêm tân xuân, hồ Gươm như say mê
    Chuông reo vui, Ngọc Sơn sao uy nghi
    Ngàn phía đến lễ đền
    Chạnh lòng tôi nhớ tới... người em.

    Tôi có người em gái, tuổi chớm đôi mươi
    Mắt huyền trìu mến yêu thương
    Đôi mắt em nói nhiều, tha thiết như Giáng Kiều
    Hoa tình yêu!

    Nhưng... một sớm mùa thu, khép giữa trời, tím ngắt
    Nàng đi... gót hài xanh
    Người đi trong dạ sao đành
    Đường quên lối cũ ân tình... nghĩa xưa.

    Rồi từ ngày ấy sống trong Nam nơi kim tiền
    Ngục trần giam hãm tấm thân xinh, đôi mắt huyền
    Đời nghèo không lối thoát, em tôi đành thôi, cúi đầu... mà đi.

    Xuân năm nay, đường đêm Catinat
    Hoa mai rơi, rủ nhau nơi phương xa
    Dần trắng xóa mặt đường
    Một người em gái nhớ người thương!
  1. Rồi ngày thống nhất đến rất nhanh không ai ngờ
    Cầu chia giới tuyến đến mai đây san đất bằng
    Nụ cười trong gió sớm, anh đến tìm em... giữa cầu Hiền Lương.

    Em tôi đi, màu son lên đôi môi
    Khăn san bay, lả lơi bên vai ai
    Trời thắm gió trăng hiền
    Hà Nội thêm bóng dáng nàng tiên.

    Em! Tháp Rùa yêu dấu
    Còn đó nên thơ, lớp người đổi mới khác xưa
    Thu đã qua những chiều nên ý thơ rất nhiều
    Cả ... tình yêu!

    Em... nhẹ bước mà đi, giữa khung trời bát ngát
    Trời ta hết màu tang
    Đường xưa lối ngập lá vàng
    Đường nay thong thả bao nàng đón xuân.

    Lòng anh như giấy trắng thanh tân ép hoa tàn
    Thời gian vẫn giữ nét yêu đương nơi hoa vàng
    Dằn lòng tơ dẫn phím, ý thơ trào dâng, viết gửi vào Nam.

    Đêm hôm nao, ngồi nghe qua không gian
    Em tôi mơ miền quê qua sương lam
    Trời Bắc lóa ánh đèn
    Một người trên đất Bắc chờ em!
     Có thể thấy bài hát này gồm 2 phần. Phần 1 là cảm xúc về một câu chuyện tình có kết cục chia ly buồn do hoàn cảnh chung của cả dân tộc mang đến, là nỗi niềm nhớ nhung, đau xót của tác giả khi nghĩ tới người yêu đang ở nơi xa xôi không chỉ về không gian. Khi mà phiên bản cũ từ miền Nam vẫn được phổ biến gần như là duy nhất thì không nhiều người được nghe hay biết tới những lời hát đã vẽ nên một bức tranh thơ rất đẹp mà cũng đau xót đến tê lòng về một người con gái nhỏ bé, yếu ớt đang phải cô đơn đón xuân mới giữa một nơi xa lạ, của những người xa lạ:

Xuân năm nay, đường đêm Catinat
Hoa mai rơi, rủ nhau nơi phương xa
Dần trắng xóa mặt đường
Một người em gái nhớ người thương!

Đường Catina (Sài gòn) xưa
Đường Catinat (Sài gòn) xưa

      Đặc biệt là phần 2 của bài hát.

     Được viết từ năm 1956, gần 20 năm trước ngày đất nước thống nhất, vào thời kỳ hai miền mới bị chia cắt, khi giấc mơ đoàn tụ theo hiệp định Giơnevơ đang tắt dần, còn chưa biết được tương lai sẽ ra sao trong hoàn cảnh rối ren loạn lạc, vậy nhưng tác giả vẫn mơ “Rồi ngày thống nhất đến rất nhanh không ai ngờ/ Cầu chia giới tuyến đến mai đây san đất bằng/ Nụ cười trong gió sớm, anh đến tìm em... giữa cầu Hiền Lương”. Một giấc mơ mà trong hoàn cảnh giang sơn đã thu về một mối như ngày nay thì có thê nói đơn giản là một giấc mơ lạc quan, nhưng nếu đặt vào tâm trạng và hoàn cảnh ngày đó thì mới thấy giấc mơ xa vời ấy dường như gợi nhớ đến một nỗi đau sâu thẳm trong lòng vì tuyệt vọng trong chia ly, dù vẫn còn le lói chút tia hy vọng, nhiều hơn là niềm tin tưởng vô cớ hay lạc quan tếu như có người nhìn nhận.

     Theo cách nhìn này thì những bức tranh mà tác giả vẽ nên như “Em tôi đi, màu son lên đôi môi/ Khăn san bay, lả lơi bên vai ai/ Trời thắm gió trăng hiền/ Hà Nội thêm bóng dáng nàng tiên” hay “Em... nhẹ bước mà đi, giữa khung trời bát ngát/ Trời ta hết màu tang/ Đường xưa lối ngập lá vàng/ Đường nay thong thả bao nàng đón xuân” mang nhiều ý nghĩa khác hơn, chất chứa nhiều tâm sự sâu sắc hơn là những lời bày tỏ tình cảm yêu đương trìu mến thông thường dành cho một người yêu bị chia xa do hoàn cảnh. Vì thế bài hát này, bên cạnh giai điệu đi vào lòng người, còn mang lại nhiều điều đáng để suy ngẫm và chiêm nghiệm tùy theo mức độ cảm nhận của người nghe.

     Thế nhưng lời bài hát hiện vẫn còn phổ biến hiện nay chỉ còn lại một lời và là một sự cắt xén, lắp ghép có thể nói là tùy tiện nếu so với nguyên gốc. Tùy theo ca sĩ thể hiện, nó có thể khác biệt đôi chút nhưng về cơ bản thì lời hát ấy như sau:

Cành hoa tim tím bé xinh xinh báo xuân nồng
Cành đào phong kín cánh mong manh như hoa lòng
Hà Nội chờ đón Tết,
vắng bóng người đi, liễu rủ... mà chi.

Đêm tân xuân, hồ Gươm
sao long lanh
Hoa mai rơi, rủ nhau nơi phương xa
Đường phố vắng bóng đèn

Chạnh lòng tôi nhớ tới... người em.

Tôi có người em gái, tuổi chớm
dâng hương
Mắt huyền
rộn ý yêu thương
Đôi mắt em nói nhiều, tha thiết như Giáng Kiều
Ôi, tình yêu!

Nhưng... một sớm mùa thu,
giữa chân trời xanh ngắt
Nàng đi... gót hài xanh
Người đi trong dạ sao đành
Đường quên lối cũ ân tình... nghĩa xưa.

Rồi
từ ngày ấy nước sông ngăn cách đôi lòng
Thuyền tình vỡ lỡ bến cô đơn không ai ngờ
Tình nghèo xa cách mãi, em tôi đành ôm mối sầu
mà đi.

Em tôi đi, màu son lên đôi môi
Khăn san bay, lả lơi trên hai vai
Nhìn xác pháo bên thềm
Gợi lòng tôi nhớ tới người em ...

Cành hoa tim tím bé xinh xinh báo xuân nồng
Cành đào phong kín cánh mong manh như hoa lòng
Hà Nội mừng đón Tết,
hoa chen người đi, liễu rủ... mà chi.

Đêm tân xuân, hồ Gươm
như say mê
Chuông reo vui, Ngọc Sơn sao uy nghi
Ngàn phía đến lễ đền
Chạnh lòng tôi nhớ tới... người em.

Tôi có người em gái, tuổi chớm
đôi mươi
Mắt huyền
trìu mến yêu thương
Đôi mắt em nói nhiều, tha thiết như Giáng Kiều
Hoa tình yêu!

Nhưng... một sớm mùa thu,
khép giữa trời, tím ngắt
Nàng đi... gót hài xanh
Người đi trong dạ sao đành
Đường quên lối cũ ân tình... nghĩa xưa.

Rồi từ ngày ấy
sống trong Nam nơi kim tiền
Ngục trần giam hãm tấm thân xinh, đôi mắt huyền
Đời nghèo không lối thoát, em tôi đành thôi, cúi đầu...
mà đi.

Xuân năm nay, đường đêm Catinat
Hoa mai rơi, rủ nhau nơi phương xa
Dần trắng xóa mặt đường
Một người em gái nhớ người thương!


     Rất dễ nhận thấy phiên bản này đã phá bỏ hoàn toàn cấu trúc ban đầu và làm biến dạng hẳn ý nghĩa ban đầu của bài hát. Thế nhưng thật lạ là các ca sĩ hiện nay vẫn vô tư trình diễn cái phiên bản khác lạ này so với bản gốc mà không gặp bất kỳ ý kiến nào của các cơ quan quản lý biểu diễn âm nhạc và cả những người nghe!.

     Nên chăng, các ca sĩ hiện nay nên tìm lại bản gốc mà Từ Linh đã vắt cạn con tim và tình cảm của mình để viết nên bài thơ tuyệt hay này và Đoàn Chuẩn đã chuyển thể từ thơ sang âm nhạc để người nghe và người trình bày được một lần trở về với khung trời thật của tình người và đất nước ở giai đoạn 1956?!...

Theo Đỗ Văn Thiện ( http://vnmusic.com.vn )

COMMENTS G+/FB:

4 Comments:
  1. Anonymous24/10/22

    Tác giả bài này Đổ văn Thiện có trang chép tay với năm hàng nốt nhạc nguyên thúy của bài hát này khg? Cho mọi người xem để chứng minh sự thật của lời bài hát này?
    2. Tác giả có biết tại sao ca sĩ miền Nam hát bài này từ năm 1968 trước ca sĩ miền Bắc - họ chỉ hát sau năm 1990? Vì np này cũng như nhiều nhạc phẩm vàng khác trước 1990 đã bị cấm khg cho hát và phát hành. Nên sau 1990 ca sỹ miền Bắc mới hát lời của phiên bản thử 2 khác với phiên bản ca sĩ Miền Nam hát từ năm 1968 vì Đoàn Chính đã đem np này vào Sài Sàigòn năm 1968 cùng lúc cuộc tổng tấn công Tết Mậu Thân và tặng cho thân hữu Miền Nam.
    3. Vì vậy chính bản gốc ở Saigon mọi lần bản chính thức và phiên bản ở miền Bắc đã bị sửa đổi chính trị hóa lời nhạc mà chưa bao giờ nhạc phẩm của Đoàn Chuẩn Từ Linh có. Như:
    "Ngục trần giam hãm tấm thân xinh, đôi mắt huyền
    Đời nghèo không lối thoát, em tôi đành thôi, cúi đầu... mà đi."
    Và phần 2 đã được viết sau 30/4/1975:
    "Rồi ngày thống nhất đến rất nhanh không ai ngờ/ Cầu chia giới tuyến đến mai đây san đất bằng"

    ReplyDelete
    Replies
    1. Anonymous1/11/22

      Một câu hỏi khó, hic

      Delete
  2. Anonymous13/2/23

    Lời bình ở trên rất hay và tôi, người Saigon nên tôi thích lời bài hát nguyên bản hơn bao giờ hết.

    ReplyDelete
  3. Anonymous17/11/23

    Lời nhạc các ca sỹ miền Nam hát hay và giống với tình ca hơn, lời miền Bắc sặc mùi nhạc đỏ chính trị, chẳng còn gì lãng mạn nữa.

    ReplyDelete

CÓ THỂ BẠN SẼ THÍCH:

  • Mục lục:
  • Theo thể loại
  • Theo tác giả
  • Theo thời gian